Wśród wiadomości o śmiercionośnych falach upałów na półkuli północnej pojawia się zniechęcająca perspektywa katastrofy klimatycznej na znacznie większą skalę.
Nowe odkrycia opublikowane w Nature Communications sugerują, że południkowa cyrkulacja zwrotna Atlantyku, czyli Amoc, może się załamać w ciągu następnych kilku dekad, a może nawet w ciągu najbliższych kilku lat, doprowadzając europejską pogodę do jeszcze większych ekstremów.
Amoc odpowiada systemowi prądów atlantyckich, które przenoszą ciepłą wodę na północ, gdzie następnie ochładza się i opada. Jest to kluczowy powód, dla którego klimat Europy jest stabilny od tysięcy lat, nawet jeśli trudno uznać to chaotyczne lato za część tej stabilności.
W tych najnowszych prognozach jest wiele niepewności, a niektórzy naukowcy są mniej przekonani o rychłym upadku. Amoc jest również tylko jedną częścią szerszego systemu Prądu Zatokowego, z którego znaczna część jest napędzana przez wiatry, które będą nadal wiać, nawet jeśli Amoc się zawali. Tak więc część Prądu Zatokowego przetrwa upadek Amoca.
Od dziesięcioleci badam powiązania między prądami atlantyckimi a klimatem i wiem, że upadek Amoc nadal doprowadziłby do jeszcze większego chaosu klimatycznego w Europie i poza nią. Przynajmniej jest to ryzyko, którego warto być świadomym.
Amoc pomaga utrzymać Europę w cieple i stabilności
Aby ocenić, jak bardzo Amoc wpływa na klimat północno-wschodniego Atlantyku zastanów się, o ile cieplej czują się mieszkańcy północnej Europy w porównaniu z mieszkańcami podobnych szerokości geograficznych gdzie indziej. Poniższe mapy pokazują, jak temperatury powietrza przy powierzchni Ziemi odbiegają od średniej na każdej szerokości geograficznej i podkreślają wzorce ciepłych i chłodnych miejsc na całej planecie:
Najbardziej uderzająca w północnej zimie (styczeń) jest czerwona plama pośrodku zachodniej Norwegii, gdzie temperatury są o 20°C wyższe niż średnia szerokości geograficznej dzięki Amoc. Północno-wschodni Pacyfik – a zatem zachodnia Kanada i Alaska – cieszy się skromniejszym ociepleniem o 10°C z powodu podobnego prądu, podczas gdy przeważające wiatry zachodnie oznaczają, że północno-zachodni Atlantyk i północno-zachodni Pacyfik są znacznie zimniejsze, podobnie jak sąsiednie masy lądowe wschodniej Kanady i Syberii.
Pogoda i klimat w Europie, a w szczególności w Europie północnej, są bardzo zmienne z dnia na dzień, z tygodnia na tydzień i z roku na rok, a konkurencyjne masy powietrza (ciepłe i wilgotne, zimne i suche itd.) zyskują lub tracą wpływ , często prowadzony przez prąd strumieniowy z dużej wysokości. Zmiany pogody i klimatu mogą być wywołane przez wydarzenia zlokalizowane daleko – i to za oceanem.
Jak temperatura oceanu jest powiązana z pogodą
W ostatnich latach Europa była świadkiem wyjątkowo niezwykłej pogody, zarówno zimą, jak i latem. W tym samym czasie na północnym Atlantyku pojawiły się osobliwe wzorce temperatur powierzchniowych mórz . Na wielkich obszarach oceanu, od tropików po Arktykę, temperatury utrzymywały się o 1°C-2°C powyżej lub poniżej normalnego poziomu przez miesiące, a nawet lata. Wzory te wydają się wywierać silny wpływ na atmosferę, wpływając nawet na ścieżkę i siłę strumienia strumieniowego .
Do pewnego stopnia możemy przypisać niektóre z tych wzorców temperatury powierzchni morza zmieniającemu się Amocowi, ale często nie jest to takie proste. Niemniej jednak skojarzenie ekstremalnych pór roku i pogody z niezwykłą temperaturą morza może dać nam wyobrażenie o tym, jak zawalony Amoc zakłóciłby status quo. Oto trzy przykłady.
Europa Północna doświadczyła kolejnych surowych zim w latach 2009/10 i 2010/11, co następnie przypisano krótkiemu spowolnieniu Amoc . W tym samym czasie w tropikach narastały upały, napędzając niezwykle aktywny sezon huraganów od czerwca do listopada w 2010 roku.
W połowie 2010 roku na Północnym Atlantyku utworzyła się „zimna plama”, która osiągnęła największe rozmiary latem 2015 r., kiedy zbiegła się z falami upałów w Europie Środkowej i była jedną z nielicznych części świata chłodniejszych od długoterminowej średniej.
Zimna plama wyglądała podejrzanie jak odcisk palca osłabionego Amoca, ale później wraz z kolegami przypisaliśmy ten przejściowy epizod bardziej lokalnym wpływom atmosferycznym .
W 2017 roku tropikalny Atlantyk był ponownie cieplejszy niż średnia i po raz kolejny nastąpił niezwykle aktywny sezon huraganów, chociaż Amoc nie był tak wyraźnie zaangażowany jak w 2010 roku . Silne ciepło na północnym wschodzie pod koniec 2017 r. mogło podtrzymać huragan Ofelia, który pojawił się wokół Azorów i dotarł do Irlandii w październiku.
Opierając się tylko na tych kilku przykładach, możemy spodziewać się, że bardziej znacząca reorganizacja temperatur powierzchni północnego Atlantyku będzie miała poważne konsekwencje dla klimatu w Europie i poza nią.
Większe ekstremalne temperatury oceanów mogą zmienić charakter systemów pogodowych, które są zasilane ciepłem i wilgocią z morza – kiedy i gdzie temperatura wzrośnie powyżej obecnych ekstremów, sztormy atlantyckie mogą stać się bardziej niszczycielskie . Bardziej ekstremalne wzorce temperatur oceanów mogą wywierać dalszy wpływ na szlaki huraganów tropikalnych i prąd strumieniowy, wysyłając burze do coraz bardziej nieprawdopodobnych miejsc .
Jeśli Amoc się załamie, możemy spodziewać się większych ekstremalnych upałów, zimna, suszy i powodzi, szeregu „niespodzianek”, które zaostrzą obecną sytuację kryzysową. Potencjalny wpływ klimatu – w szczególności na Europę – powinien przyspieszyć podejmowanie przez nas decyzji.
________________________________________________________________________________________________
